Hepatit c haqqında hər şey

Hepatit c xəstəliyi hepatit c viruslarının törətdiyi qaraciyərin zədələnməsi və fibrozlaşmasına gətirib çıxaran qaraciyərin iltihabi xəstəliyidir. Çox geniş yayılmış xəstəliklərdən hesab olunur. Ümumdünya səhiyyə təşkilatının məlumatına görə hazırda dünyada 75 milyon xroniki hepatit c xəstəsi var. Hər il bu xəstəlik səbəbindən 400 minə qədər insan dünyasını dəyişir. Ən çox Misir (22%), Pakistan (4.8%), Çin (3.2%) kimi ölkələrdə yayılmışdır.

Hepatit c virusunun 7 genotipi var. 1,2,3,4,5,6 və 7-ci genotip. Genotip 1 kəskin qaraciyər iltihabı və HCC ilə əlaqəli genotipdir. Genotip 1a ABŞ`da, Genotip 1b avropa, türkiyə, yaponiya və bizim ölkəmizdə yayılmışdır. Bizim ölkəmizdə 2-ci və 3-cü genotipə də rast gəlinir.

Xronik hepatit c xəstəliyinin əlamətləri

Hepatit c virusları qaraciyərə daxil olaraq tədricən onları zədələyir. Müəyyən müddət sonra (10-20 il ərzində, nadir hallarda isə qısa müddətdə) qaraciyər sirrozuna və xərçənginə gətirib çıxarır. Xronik hepatit c xəstəliyinin ilkin əlamətləri əsasən qaraciyərdən kənar simptomlar olur. Oynaqlar, əzələ və dəri prosesə cəlb olunur. Aşağıdakı simptomlar ola bilər:

• Yorğunluq, halsızlıq 53%
• Artralgiyalar (oynaq ağrıları) 23%
• Paresteziyalar (hissiyyat pozğunluqları) 17%
• Mialgiyalar (əzələ ağrıları) 15 %
• Qaşıntı və qızartı (əsasən aşağı ətraflarda olur) 15%
• Sicca (Şögren) sindromu – ağız və gözlərdə quruluq 11%
• Neyropatiya (sinirlərin zədələnməsi)

Diaqnozu

Qan sayımı, qaraciyər testləri, anamnez, hepatit c antitel testi, polimeraza zəncirvarı reaksiya (PZR), HCV genotipləşdirmə, qaraciyər biopsiyası (indi az istifadə olunur),  elastometriya və s. testlər diaqnozun qoyulmasında rol oynayır. Bu analizlərlə hepatit c virusunun növü, miqdarı, qaraciyərin zədələnmə dərəcəsi və xəstənin ümumi vəziyyəti barədə məlumat almaq olur.

Müalicəsi

Müalicəsi yeni antiviral dərmanlarla aparılır, düzgün müalicə aparılarsa xəstələr 3-6 ay ərzində tamamilə sağalır. Qaraciyərdə sirroz yoxdursa müalicə 3 ay, sirroz inkişaf edibsə müalicə müddəti 6 aya qədər uzana bilər. Əvvəllər işlədilən İnterferon iynə və ribavirindən effektinin zəif, əlavə təsirlərinin çox olması səbəbindən indi az istifadə olunur.

Yoluxma

Hepatit c virusunun aşağıda mümkün yoluxma yolları göstərilmişdir:

• Qanköçürmə
• Qeyri-steril iynələrlə inyeksiya
• Səhiyyə işçiləri tibbi prosedurları icra edən zaman yoluxa bilər.
• Cinsi yolla (bu ehtimal çox azdır, homoseksuallarda bu yoluxma yolu daha böyük rol oynayır)
• Tattoo, akupunktura
• Stomatoloji xidmətlər
• Cərrahi əməliyyatlar
• Anadan dölə yoluxma (4-5% təşkil edir)